وبینار آموزشی بین‌المللی انتخابات ایران
1400-03-20
بدون دیدگاه
تحولات ژئوپلیتیکی منطقه غرب آسیا، به‌ویژه پس از عملیات طوفان الاقصی، نظم سنتی منطقه را دستخوش تغییرات بنیادین کرده است. در این شرایط، ایران با تکیه بر موقعیت ژئوپلیتیکی، توان بازدارندگی، ظرفیت‌های دفاعی، نفوذ سیاسی و مقبولیت اجتماعی در میان ملت‌های مسلمان، می‌تواند ابتکار عمل را در شکل‌دهی به نظم امنیتی جدید منطقه به دست گیرد. راهبرد «چتر امنیتی ایران» پاسخی راهبردی و بومی به نیازهای امنیتی منطقه است که می‌تواند جایگزین مدل‌های مبتنی بر رقابت و وابستگی به قدرت‌های فرامنطقه‌ای شود. نظریه «مجموعه امنیتی منطقه‌ای» بوزان و نظریه «موازنه تهدید» والت، چارچوب تحلیلی مناسبی برای تبیین این راهبرد ارائه می‌دهند. بر اساس نظریه بوزان، کشورهای یک منطقه، به‌ویژه در حوزه خلیج فارس، دارای وابستگی‌های امنیتی متقابل‌اند و امنیت هر کشور به امنیت همسایگانش گره خورده است. از سوی دیگر، نظریه موازنه تهدید والت نشان می‌دهد که کشورهای منطقه صرفاً براساس قدرت نظامی رفتار نمی‌کنند، بلکه برداشت ذهنی از تهدید، نیات و اقدامات گذشته نقش مهم‌تری در شکل‌گیری ائتلاف‌ها و واکنش‌ها دارد. در نتیجه، برای موفقیت ابتکار چتر امنیتی ایران، باید بر کاهش تهدیدهای ادراک‌شده، اعتمادسازی و ارائه تضمین‌های امنیتی به کشورهای عربی تمرکز شود. نقش‌آفرینی تاریخی ایران در بحران‌های منطقه‌ای نظیر افغانستان، عراق، سوریه، یمن، قفقاز جنوبی و حتی در تعاملات با ترکیه و قطر، نشان می‌دهد که ایران توانمندی بالایی در مدیریت بحران و تأمین امنیت منطقه‌ای دارد. این توان باید از حالت انفعالی و ضمنی به یک سیاست فعال، علنی و هدفمند تبدیل شود. پیشنهاد «چتر امنیتی ایران» برخلاف طرح‌هایی نظیر مودت، از جایگاه قدرت و واقع‌گرایانه ارائه شده و مبتنی بر منافع مشترک کشورهای منطقه و تجربه زیسته ایران در تأمین امنیت است. برای تحقق این راهبرد، ضروری است که ایران اقدامات مؤثری در حوزه دیپلماسی عمومی، ارتباط با نخبگان عربی، برگزاری نشست‌های امنیتی منطقه‌ای، رزمایش‌های مشترک و شفاف‌سازی سیاست‌های دفاعی در پیش گیرد. همچنین گسترش همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و انرژی‌محور با کشورهای منطقه می‌تواند به عنوان ابزار مکمل در کاهش بی‌اعتمادی عمل کند. در نهایت، چتر امنیتی ایران پاسخی هوشمندانه به ضرورت‌های امنیتی امروز منطقه است. این راهبرد، با تکیه بر ظرفیت‌های بومی و تعاملات منطقه‌ای، می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری نظم امنیتی جدیدی باشد که نه‌تنها منافع ملی ایران، بلکه ثبات و امنیت کشورهای منطقه را نیز تضمین کند؛ مشروط به اینکه ایران با درایت، گفتمان‌سازی و دیپلماسی فعال، زمینه‌های پذیرش آن را در میان کشورهای همسایه فراهم آورد.
برای دانلود نسخه دیجیتال گزارش روی بنر زیر کلیک کنید:
