اولین شماره از گزارش‌های راهبردی خانه دیپلماسی با موضوع آینده افغانستان منتشر شد.
نقطه ی آغاز وضعیت امروز افغانستان را می توان توافق فوریه 2020 ایالات متحده با طالبان دانست. از یک سو هر دو طرف به توافق خود عمل نکردند و از سوی دیگر، عدم مذاکره داخلی در افغانستان و ضعف نیروهای مسلح وابسته به دولت مرکزی، منجر به توسعه ی سرزمینی طالبان و تسلط نسبی این گروه بر خاک افغانستان شده است.
موضعی که دولت افغانستان و شخص اشرف غنی اتخاذ کرده است آن است که ایالات متحده باید حمایتهای مالی خود از نیروهای مسلح این کشور را تداوم بخشد و در غیر این صورت آنها یارای مقابله و ایستادگی در برابر طالبان را نخواهند داشت. هر چند مسئولین آمریکایی تداوم این کمکها را تایید کرده اند، اما مسئولین آمریکایی همچون آنتونی بلینکن وزیر خارجه ی این کشور معتقدند: « بعد از خروج ارتش آمریکا حتی اگر کمکهای مالی ایالات متحده ادامه داشته باشد، من نگران این موضوع هستم که وضعیت امنیت متزلزل خواهد شد و طالبان می تواند به سرعت سرزمین های زیادی را از آن خود کند». لذا آمریکایی ها در تلاشند بتوانند از پایگاهی در خارج از خاک افغانستان، عملیات نظامی خود علیه طالبان را تداوم ببخشند. موضوعی که می تواند اتحاد درونی طالبان و تداوم عملیات این گروه را توجیه کند.
در وضعیت افغانستان امروز نیروهای داخلی و خارجی متعددی دخیل هستند که از عوامل داخلی موثر می تواند به: 1- میزان مقاومت نیرهای دفاع ملی افغانستان، 2- نوع پیشروی طالبان، 3- نخبگان سیاسی افغانستان و 4- رهبران و نیروهای میدانی طالبان، اشاره کرد.
عوامل خارجی موثر نیز عبارتند از: 1- آمریکا، 2- ایران، 3- روسیه، 4- چین، 5- پاکستان، 6- ترکیه و 7- هند که هر یک به فراخور منافع ملی خود، در تغییر هندسه داخلی افغانستان موثر هستند و در تلاشند بر آن اثر گذاری داشته باشند.
اما برای آینده ی افغانستان پس از خروج کامل نیروهای آمریکایی که تا اوایل سپتامبر 2021 محقق خواهد شد، سناریو های مختلفی متصور است. این مطالعه با مرور سناریوهای مطرح شده از سوی اندیشکده هایی چون بروکینگز، مرکز تحقیقات کنگره ایالات متحده، مرکز مطالعات هوافضا و امنیت پاکستان، اندیشکده ی اولویت های دفاعی ایالات متحده و مقالات اندیشمندان در مجلاتی چون فارن افرز و فارن پالیسی به ارائه ی چهار سناریو در این باب می پردازد. این سناریوها را می توان به این صورت دسته بندی کرد:
1- تداوم وضع سیاسی موجود: فرض این سناریو شکست طالبان از نیروهای نظامی وابسته به دولت مرکزی است. شکستی که منجر به حذف طالبان از صحنه ی افغانستان خواهد شد و دولت مرکزی با ساختار کنونی به حیات خود ادامه خواهد داد.
2- تقسیم مسالمت آمیز قدرت: این سناریو، شرایطی را ترسیم می کند که مذاکرات بین الافغانی شکل گرفته و طرفین در شرایطی برابر با یکدیگر مذاکره کنند و اصلاحات قانون اساسی با توجه به خواسته های طالبان اعمال شده و دولت مرکزی با مشارکت طالبان شکل بگیرد.
3- بازیابی قدرت طالبان و شکست دولت افغانستان: نگاه در این سناریو آن است که طالبان با داشتن قدرت میدانی برتر، دست بالا را در مذاکرات سیاسی داشته باشد و بتواند دولت مرکزی را در کابل به دست بگیرد. در این حالت طالبان موفق به تشکیل امارت اسلامی وعده داده شده از سوی خود خواهد بود، دولتی که چند و چون آن هنوز در هاله ای از ابهام است.
4- جنگ داخلی طولانی مدت: در این سناریو دولت مرکزی وارد درگیری گسترده و طولانی مدت با طالبان خواهد شد و در این میان گروههای دیگر که لزوما نه همسو با دولت هستند و نه همسو با طالبان، وارد میدان شده و سعی در ایفای نقش و افزایش نفوذ و قدرت خود خواهند داشت و صحنه ی افغانستان عملا تبدیل به صحنه درگیری گروههای مختلف در مناطق مختلف این کشور خواهد شد.
